تحقیق درمورد بررسی روند حمایت از بخش کشاورزی و ارزیابی اثرات موافقت نامه کشاورزی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 6

عنوان پژوهش: بررسی روند حمایت از بخش کشاورزی و ارزیابی اثرات موافقت نامه کشاورزی

نام سازمان : وزارت جهاد کشاورزی - مؤسسه پژوهشهای برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی

سال انتشار: 1381

چکیده طرح:

1- تعرفه‌های محصولات کشاورزی مشمول موافقت‌نامه کشاورزی

در ایران از کالاهای وارداتی تحت عناوین مختلف چندین قلم عوارض دریافت می‌شود که عمده‌ترین آنها حقوق گمرکی و سود بازرگانی می‌باشد. اما اینکه آیا سود بازرگانی در کنار حقوق گمرکی مورد قبول WTO قرار خواهد گرفت یا نه، موضوعی است که به چگونگی جریان مذاکرات الحاق بستگی دارد.

بررسی وضعیت حقوق گمرکی و سود بازرگانی رایج در سالهای 1376، 1372و 1374 نشان می‌دهد که نسبت به دوره قبل (1366) تغییرات اساسی در ساختار تعرفه وارداتی در کشور حاصل شده بود. اولاً میانگین ساده نرخ تعرفه دریافتی از واردات محصولات کشاورزی مشمول موافقت‌نامه کشاورزی در سال 1367 حدود 100 درصد بوده است. لیکن طی سالهای 1372 تا 1374 نسبت به سال 1367 محدودتر گردید، بطوریکه حداکثر نرخ تعرفه ساده در سال 74، معادل 100 درصد بود، در صورتیکه دامنه این نرخ در سال 67 تا 400 درصد و حتی بیشتر از آن می‌رسید. ثالثاً درصد محصولات کشاورزی معاف از پرداخت هرگونه تعرفه وارداتی از 10 درصد به 6/22 درصد افزایش پیدا کرد. البته در سال 1375 با وضع حقوق گمرکی جدید توسط مجلس شورای اسلامی و تغییر میزان سود بازرگانی توسط هیئت دولت، عملاً کالاهای وارداتی کشور با نرخهای جدیدی مواجه گردید. در این رابطه میانگین نرخ حقوق گمرکی محصولات کشاورزی در سال مذکور برابر با 6/8 درصد و میانگین ساده نرخ سود بازرگانی برابر با 8/20 درصد بوده که مجموع نرخ تعرفه وارداتی محصولات کشاورزی مشمول موافقت‌نامه دور اروگوئه در این سال معادل 6/28 درصد محاسبه شده است. در سال 1379 با توجه به تفاوت ایجاد شده در تعداد محصولات متوسط نرخ حقوق گمرکی ساده به 1/8 درصد بالغ شد که در مقایسه با رقم مشابه در سال 1375 تغییر چندانی نداشته و است و این در حالیستکه نرخ سود بازرگانی نسبت به سال 75 دچار افزایش اساسی شده است. در واقع نرخ سود بازرگانی با جهش نسبتاً شدید حدود 4 برابر از 20 درصد در سال 1375 به 8/78 درصد رسیده است. بدین ترتیب مجموع نرخ سود بازرگانی و حقوق گمرکی محصولات کشاورزی در سال 1379 به 9/86 درصد بالغ می‌شود. این نرخ بیش از سه برابر نرخ مشابه در سال 1375 ولی اندکی کمتر از نرخ مشابه در سال 1367 می‌باشد.

2- موانع غیرتعرفه‌ای و تبدیل آن به معادل‌های تعرفه‌ای در محصولات منتخب

در جریان مذاکرات دوراروگوئه در زمینه کشاورزی یکی از مباحث عمده و اصلی مربوط به موضوع چگونگی برخورد با موانع غیرتعرفه‌ای بود. مذاکرات دور اروگوئه امید زیادی را در جهت برخورد.

در نتیجه مذاکرات دور اروگوئه نهایتاً براساس توافق انجام شده در عرصه کشاورزی، مقرر شد که موانع غیرتعرفه‌ای حذف شده و معادل اثر آنها به تعرفه‌ها اضافه شود. محاسبه میزان معادل تعرفه‌ای برای موانع غیرتعرفه‌ای متناسب با اختلاف واقعی بین قیمتهای داخلی و خارجی صورت می‌گیرد. ضمناً مقرر شد به منظور یکسان سازی، محاسبات مربوط به معادل‌های تعرفه‌ای در سطح شماره تعرفه چهار رقمی یا شش رقمی نظام هماهنگ انجام شود. این کار از طریق فرمول زیر صورت می‌گیرد:

قیمت خارجی کالای i – قیمت داخلی کالای i

100* ....................................................................................... = نرخ معادل تعرفه‌ای

قیمت خارجی کالای i محصول i (به درصد)

براساس فرمول فوق نتایج محاسبات انجام شده در مورد معادل‌های تعرفه‌ای برای محصولات منتخب زیر آمده است.

جدول (2) . معادل تعرفه‌ای محصولات کشاورزی منتخب در نرخ ارز آزاد طی سالهای 1366 الی 1377

سال

گندم

برنج

سویا

نخود

سیب‌زمین

پنبه

عدس

جو

ذرت‌دانه‌ای

پیاز

66

21-

12-

61-

58-

75-

88-

6-

23

21-

52-

67

42-

50-

71-

64-

66-

84-

43-

6-

71-

49-

68

58-

43-

77-

60-

48-

73-

67-

45-

26-

65-

69

62-

30-

77-

10-

72-

86-

62-

57-

43-

92-

70

28-

49-

36-

49-

92-

81-

95-

44-

23-

77-

71

38-

24-

22-

54-

62-

80-

69-

52-

41-

91-

72

25-

63-

11-

48-

11-

77-

58-

29-

27-

53-

73

1-

26-

29-

32-

38-

67-

27-

22-

40-

78-

74

54-

3/0-

43-

161

23-

82-

30-

67-

53-

66-

75

64-

53-

24-

5

10-

81-

54-

95-

58-

22-

76

45-

40-

27-

91

29-

76-

46-

42-

45-

58-

77

-

3

41-

3

8-

91-

53-

-

39-

70-

به هرحال آنچه که از نتایج محاسبات مربوط به معادل‌های تعرفه‌ای بدست می‌آید این است که با احتساب نرخ ارز بازار آزاد، تمام معادل‌های تعرفه‌ای ده محصول عمده کشاورزی منفی است و این نشان می‌دهد که موانع غیرتعرفه‌ای موجود در ایران بجای اینکه نقش حمایتی از محصولات را ایفاء نمایند فقط مقرراتی هستند که عملاً بروکراسی تجارت خارجی کشور را تشدید می‌کنند و نقش واقعی حمایتی ندارند. بنابر این با برچیدن موانع غیر تعرفه‌ای نمی‌توان انتظار داشت که در چارچوب مقررات WTO امکان افزایش در نرخهای محصولات وجود داشته باشد.

3- بررسی وضعیت حداقل دسترسی در مورد محصولات عمده کشاورزی

در موافقت‌نامه کشاورزی دور اروگوئه گرچه مقرر شده که موانع غیر تعرفه‌ای به تعرفه تبدیل گردند و میزان تعرفه‌ها نیز تثبیت شده و در طول زمان به تدریج کاهش داده شوند، اما برای اینکه اقدامات انجام شده به نحوی صورت نپذیرد که جلوی واردات را به طور کامل سد نماید، در این زمینه پیش‌بینی‌هایی بعمل آمده تا در جهت توسعه تجارت، حداقل دسترسی به بازار تأمین گردد. به هرحال در مورد محصولات عمده کشاورزی، کشور ما نیز در صورت الحاق به WTO ممکن است مجبور به تعیین تعرفه‌ سهمیه‌ای برای واردات محصولات خاص شود. در جدول (3) وضعیت 16 محصول تولیدی عمده کشاورزی کشور از نظر سطح دسترسی به بازار داخلی مورد بررسی قرار گرفته است. در اکثر این محصولات معمولاً سطح واردات آنها به کشور صفر می‌باشد و علت آن این است که کشور ما صادرکننده این اقلام می‌باشد.

جدول شماره (3) . وضعیت دسترسی به بازار محصولات منتخب کشاورزی ایران در سال 1377

شرح نام محصول

تولید داخلی تن

واردات تن

صادرات تن

مصرف داخلی تن

(درصد) دسترسی به بازار ایران

گندم

11955100

3465200

15420300

4/22

برنج

2770600

631292

12

3401880

5/18

جو

3301000

207437

399

3508038

9/5

ذرت‌دانه‌ای

941000

806011

-

1747011

46

چای

62550

7777

7731

100000

7/7

نخود

248600

-

61576

-

-

سیب‌زمینی

3430400

-

57774

-

-

پنبه

459700

-

17188

-

-

عدس

95100

-

2

-

-

پیاز

1209900

-

1196480

-

-

سیب

1943627

-

176119

-

-

خرما

918131

-

73582

-

-

پسته

313957

-

124872

-

-

انگور

2315258

-

1381

-

-

بادام

111992

-

3950

-

-

مرکبات

3483575

-

71419

-

-

ماخذ: سالنامه آماری کشور سال 1377

سالنامه آماری بازرگانی خارجی جمهوری اسلامی ایران سال 1377

نگاهی کوتاه به وضعیت چای ایران – سندیکای کارخانجات چای شمال

1-3- حمایتهای داخلی

در ایران حمایت از کشاورزان عمدتاً از دو طریق حمایت قیمتی و نهاده‌ای صورت می‌گیرد. حمایت قیمتی از طریق اعمال قیمت تضمینی انجام می‌گردد و حمایت نهاده‌ای شامل اعطایی یارانه به نهاده‌های نظیر کود شیمیایی ، سموم، علف‌کش، سوخت و اعتبارات می‌باشد. در جداول (4) و (5) حمایت قیمتی ، نهاده‌ای ، سوخت ،‌کل حمایت از بخش کشاورزی و سهم حمایت در دو حالت با سوخت و بدون سوخت در دو حالت نرخ ارز رسمی و آزاد سالهای 1368 و 77-1372 محاسبه شده است. از جدول (4) نتایج زیر قابل استخراج است:

1- برآورد‌های مبتنی بر حمایت قیمتی نشان می‌دهد که نه تنها حمایت قیمتی از بخش کشاورزی صورت نمی‌گیرد، بلکه همه ساله بخش کشاورزی مالیات ضمنی را نیز می‌پردازد.

حمایت منفی گویای این است که دولت قیمت محصول را در سطحی پایین تر از قیمتهای بین‌المللی تعیین می‌کند.

جدول (4). کل حمایت از بخش کشاورزی به تفکیک قیمتی و نهاده‌ای در نرخ آزاد ارز واحد: میلیارد ریال

نوع حمایت

1368

1372

1373

1374

1375

1376

1377

درصدسال77به