تحقیق درباره روانشناسی زیارت و نقش آن در کاهش آسیبهای اجتماعی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 6

روانشناسی زیارت و نقش آن در کاهش آسیبهای اجتماعی

چکیده

طرح مساله: زیارت از دین سرچشمه می گیرد.از نظر شیخ الرئیس ابن سینا زائر هم بهره های مادی می برد و هم فوائد روحی. در این مطالعه سعی شده بر اساس مستندات علمی ارتباط زیارت به عنوان عملی عبادی با رفتارهای انسانی و اجتماعی ارائه شود

روش کار: بررسی مرور نظرات صاحبنظران در حوزه های روانشناسی دین و علم اعصاب و رابطه اعمال عبادی و رفتار بر اساس مستندات علمی

یافته‌ها: در آیه 157 سوره بقره شاهد مشیت مقرر شده در قرآن مجید می‌باشیم ؛ خداوند می‌فرماید" هر کسی برای خیر و نیکی بشتابد خدا پاداش وی خواهد داد" و این پاداش با توجه به آیه به اعمال زیارت خانه خدا برمی‌گردد

و جالب است بر اساس مطالعات روانشناسان انسانی و اجتماعی ، "آیین تبرک" مشیت خداوند است که خدا برای مردم و به هنگام مراسم عبادی و مناسک که (زیارت یکی از آن موارد است) مقرر نموده است.

از طرف دیگر دانشمندان علوم اعصاب در بخشهایی از تحقیقات علمی و در آزمایشگاه های تخصصی به ارتباط رفتارهای متفاوت در انسان با بخشهای مختلف مغز پی برده اند. در این رابطه مک لین بیان نموده مغز انسان شامل نئو کورتکس ،کورتکس ، مغز پستانداران و مغز خزندگان است. کورتکس ناحیه ماقبل پیشانی، آن احساس و جراتی که افراد برای شناسایی یکدیگر و داشتن احساس مشترک، لازم دارند، را در بر دارد. مغز پستانداران به بقای خود و نوع خود محدود و رفتار مغز خزنده شامل: خشونت، وسواس، زورگویی، سطحی نگری و پارانوئیا است. خانم کاندیس پرت یکی از دانشمندان اعصاب می گوید:"اگرخدا با انسان صحبت می‌کند و اگر بشر با خدا ، این گفتگو از طریق لوبه‌های فرونتال کورتکس است"از دیدگاه دانشمندان اسلامی نیز برای زیارت برکات و فوائدی مترتب است.

نتیجه گیری: با لحاظ نتایج تحقیقات در زمینه علم اعصاب و با در نظر داشتن این نکته که بخشهای فوقانی مغز شامل کورتکس و نئو کورتکس نقش کنترلی بر سایر بخشهای زیرین دارند می‌توان نتیجه گرفت در مراسم عبادی نظیر زیارت که با فعال شدن کورتکس و نئوکورتکس همراه است وفعالیت ابعاد مادی و پایینی مغز اندک است ، ابعاد انسانی و الاهی تقویت شده و رفتارها و معیارهای تعامل با دیگران در این چنین انسانی متعالی و از سطح سلامت بالاتری برخوردار است.

واژگان کلیدی: زیارت، روانشناسی، علم اعصاب، رفتارهای اجتماعی

Pilgrimage : Psychology and Social pathologies

Authors: A. Jahangir, F. Maftoon(

Abstract

Objectives :study the effects of pilgrimage on the social behaviors

Method: review the scientific documents of the psychologists and neuroscientists opinions about the religion psychology, pilgrimage and behavior

Results

"Behold! Safa and Marwa are among the Symbols of Allah. So if those who visit the House in the Season or at other times, should compass them round, it is no sin in them. And if any one obeyeth his own impulse to good,- be sure that Allah is He Who recogniseth and knoweth." The Holy Quran,baqara sura 158

In holy Quran we witness divine providence in pilgrimage of Mecca with divine blessing. We know pilgrimage is a religious culture.

Religious cultures are the most powerful factors that modify the individual's attitudes toward life, death, happiness and suffering (Rhi. p. 573, 2001).They influence every aspect of mental health to varying degrees.

Neuroscience proves there are different sites in the brain for different behaviors. If God speaks to man, if man speaks to God neuroscientist, Candace pert tell us, it would be through the frontal lobes.

Paul Mac lane Considers the frontal lobes heart of the cortex. He believes human beings possess a reptile brain, a paleomammalian brain under the civilized neocortex .These three brains in one operate like three interconnected biological computers with its own intelligence and its own memory. Pilgrimage as a spiritual behavior activates the frontal lobe which is responsible for humanities ,at the same time the other parts (limbic & reptile the R.complex) is suppressed with enhancement of neocortex divine behavior is promoted .

Conclusion

With regards to scientific evidence there is deep connection between religion and mental/ physical health. Pilgrimage as a spiritual practice can have positive effects on psychological behavior and could result in reducing antisocial behavior.

Key words: Pilgrimage, Psychology, Social behavior, Neurology

مقدمه :

دین از قدیمی ترین و عمومی ترین تظاهرات روح انسانی است، (1) زیارت از دین سرچشمه می گیرد (2)

زیارت در لغت به معنای میل کردن و در اصطلاح به معنای حضور در نزد مزور به خاطر تکریم و تعظیم او است. (4 و 3)

شیخ الرئیس ابن سینا می گوید: "زائر که با وجود مادی و روحی خویش به سوی مزور می رود از نفس مزور استمداد می طلبد تا خیری را تحصیل یا زیانی را دفع کند. نفس مزور نیز به جهت جدا شدن از عالم ماده و مشابهتی که با عقول مجرد یافته است، منشأ اثر فراوان و کامل تری خواهد بود. و چون زائر با جسم و جان سراغ مزور رفته است هم بهره های مادی می برد و هم فوائد روحی. از جهتی دیگر روح پس از جدا شدن از بدن باز یک نحوه علاقه و ارتباطی با آن بدن مادی دارد، (5) به همین جهت در زیارت گاه ها حالت معنوی بیشتری در فرد ایجاد می شود و در این حالت نفس با داشتن قوت و شرافت افزون، از زیارت بهره می برد.

آنچه دانشمندان روانشناسی و علم اعصاب بدان معتقدند کیفیت قدسی و نورانی اعمال عبادی است (1) و اینکه این اعمال به بخشهایی از سیستم مغز و اعصاب انسان مرتبط هستند که به ویژگیهای متعالی انسانی و رفتارهای مناسب اجتماعی مرتبط است.(6) این مقاله بر آن است تا با ارائه برخی دیدگاههای صاحب نظران رشته روانشناسی و علم اعصاب اثرات سازنده انسانی و اجتماعی زیارت را مستند نماید .

روش کار: بررسی مرور نظرات حوزه های روانشناسی دین و علم اعصاب در زمینه رابطه اعمال عبادی و رفتار بر اساس مستندات علمی

یافته ها:

"إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَآئِرِ اللّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَیْهِ أَن یَطَّوَّفَ بِهِمَا وَمَن تَطَوَّعَ خَیْرًا فَإِنَّ اللّهَ شَاکِرٌ عَلِیمٌ"سوره بقره آیه 158 (7)

"سعی صفا و مروه از شعائر دین خداست پس هر کسی حج خانه کعبه را با اعمال مخصوص عمره بجای آورد باکی نیست به او که سعی صفا و مروه نیز بجای آورد و هر کسی برای خیر و نیکی می شتابد خدا پاداش وی خواهد داد که او به همه امور عالم داناست."

با توجه به اینکه زیارت از دین سرچشمه می گیرد به مفهوم دین از دیدگاه کرافورد در کتاب دین چیست توجه کنیم؛ (2)

دین عبارت است از باور به خداوندی که اساس بی قید و شرط همه چیز دست و باور به موجودات روحانی، کتب مقدس، مناسک و شیوه‌ای معنوی برای زندگی است

دکتر آذربایجانی معتقدند (2) دین دارای جهان بینی و نگاه خاص به جهان باور به خداوند و موجودات الهی اعتقاد به جاودانگی انسان، پذیرش کتب مقدس، آموزه رستگاری، بعد عقلی و شناختی نسبت به رمز و راز دین جنبه‌های عملی مانند نماز، نذر قربانی زیارت معابد و توجه به امور مقدس مانند مکان‌ها، زمانها و اشیاء مقدس است.

که با توجه به جنبه‌های عملی زیارت انسانهای مقدس (موجودات الهی و مکانهای مقدس) از شعائر دین و شیوه‌های معنوی برای زندگی است

بعد معنوی spiritual dimension از دیدگاه پژوهشگران. (8)

یک تمثیل یا مدل که به تفکر درباره حضور خداوند در خارج از جهان کمک می‌کند. آن عبارت است از این است که علاوه بر سه بعد فضا و یک بعد زمان یک بعد پنجم در نظر بگیریم، بعد معنوی که در آن خدا را می‌توان یافت.(8) زیارت و زیارتگاه به انسان کمک می‌کند تا به بعد پنجم این دیدگاه برسد یا حداقل آن را حس کند، نگرش معنوی انسان را از گمراهی و تباهی برحذر می‌دارد.

کارل گوستاو یونگ طی یک سخنرانی در دانشگاه ییل سال 1931 اظهار می‌دارد؛ (1) وظیفه خود می‌دانم که روابط روانشناسی را یا بهتر بگویم آن شعبه خاص روانشناسی را که من نماینده آن هستم با دین نشان دهم. نمی‌تون انکار کرد که دین یکی از قدیمی‌ترین و عمومی‌ترین تظاهرات روح انسانی است و بنابراین واضح است که هرگونه روان شناسی که سروکارش با ساختمان روانی شخصیت انسان باشد لااقل نمی‌تواند این حقیقت را نادیده بگیرد که دین تنها یک پدیده اجتماعی نیست بلکه برای بسیاری از افراد بشر حکم یک مساله مهم شخصی را دارد.

با توجه به اینکه من مسائل روانشناسی را از نظر علوم تلقی می‌کنم نه از نظرفلسفی، از آنجا که دین به میزان بسیار چشمگیر جنبه روان شناسی دارد موضوع را صرفاً از نظر تجربی مورد پژوهش قرار می‌دهیم.

این علم منحصراً تابع نظر پدیده شناسی است به این معنی که سروکارش با واقعیتها ، مشاهدات، تجربیات و خلاصه با محسوسات است. حقیقتی که این علم بیان می‌کند در سطح واقعیت قرار دارد نه در سطح قضاوت، ابتدا توضیح می‌دهم که برای کلمه دین چه معنایی قائلم همانطور که از ریشه کلمه دین در زبان لاتین معلوم می‌شود معنی آن عبارت است از تفکر از روی وجدان و یا کمال توجه درباره آن چیزی است که رودلف عنوان «شی قدسی و نورانی» قائل شده است. کیفیت قدسی و نورانی علتش هرچه باشد حالتی است که به انسان دست می‌دهد بی آنکه اراده او در آن دخیل باشد. در هر حال این حالت را که فرد در آن مستغرق می‌شود باید به علتی نسبت داد که از وجود فرد خارج است یا اثر یک وجود حاضر ولی نادیدنی است که موجب تغییرات خاصی در وجدان انسان می‌شود.

در رابطه با رسوم و مناسک دینی در می‌یابیم که تعداد زیادی از این رسوم فقط به این قصد اجرا می‌شوند که اثر کیفیت قدسی و نورانی را با یک عمل ارادی مانند دعا، ذکر و قربانی بوجود می‌آورند که در آن آیین تبرک اتفاق می‌افتد تا تایید الاهی را جلب کند این نکته به توجیه منطقی نیاز دارد و چنین استدلال می‌شود که هیچ کسی نمی‌تواند تایید الهی را الزاما شامل عمل تبرک کند. اما با این حال تایید مزبور قطعا شامل آن عمل است زیرا آیین در این رابطه، تبرک به کلمه مشیت الهی مقرر شده است و اگر خدا قصد نداشت که تایید خود را شامل آن کند آن را مقرر نمی‌داشت. زیارت معمولا یک یا هر سه مورد ذکر شده را می‌تواند با خود داشته باشد.

در آیه 158 سوره بقره ما شاهد این مشیت مقرر شده در قرآن مجید می‌باشیم در این آیه خداوند می‌فرماید هر کسی برای خیر و نیکی بشتابد خدا پاداش وی خواهد داد و این پاداش با توجه به آیه به زیارت خانه خدا برمی‌گردد و پاداش الهی چیزی جز خیر و صلاح نیست که انسان را از بدیها به دور می‌دارد.